ETF NEDİR?

featured

ETF NEDİR?

Günümüzde Covid-19 salgınından sonra birikim yapmak daha önemli bir hale geldi. Bu anlamda sermaye piyasaları yatırım yapma anlamında popüler bir araç oldular. Yeni yatırımcılar da dahil olmak üzere birçok kişi bu sermaye piyasası araçlarından biri olan borsa yatırım fonlarını alabilmek için araştırmalar yapmaya başladı.

Biz de etfgundem.com olarak ülkemiz ve dünya sermaye piyasaları alanında ETF veya bizdeki adıyla Borsa Yatırım Fonları denen yatırım araçlarıyla ile ilgili olarak birçok içeriği okuyucularımıza sunmak için çalışıyoruz.

BYF NEDİR?

 

Yurtdışı sermaye piyasalarında “Exchange Traded Fund” (ETF) olarak adlandırılan ve bizdeki adıyla Borsa Yatırım Fonu (BYF), bir endeksi baz alan, baz aldığı endeksin performansını yatırımcılara yansıtmayı amaçlayan ve payları borsada işlem gören yatırım fonlarıdır.

BYF, bir endekse ya da emtiaya dayalı olarak çıkarılmakta ve baz aldığı endeks veya emtia kapsamındaki varlıklara endeksteki ağırlıkları oranında yatırım yapmaktadır.

BYF, kıymetli maden, döviz, tahvil, pay ve benzeri gibi varlıklara ait endeksleri baz alır. Getiri bağlı olduğu endeksin hareketlerine bağlı olarak gelişir.

Örneğin, BİST 30 Endeksine yatırım yapmak isteyen bir yatırımcı, endeksteki payları ayrı ayrı almak yerine endekse dayalı olan borsa yatırım fonunu alarak, söz konusu endekse yatırım yapma imkanı bulmakta ve endeksin getirisinden de yararlanabilmektedir. Borsa yatırım fonları sadece hisse senedi piyasalarına değil, örneğin altın, gümüş, tahvil gibi farklı piyasaları da baz alabilmektedir.

Borsa yatırım fonunun,

a) Fon toplam değerinin en az %80’ini devamlı olarak sadece takip edilen endeks kapsamındaki varlıklara,

b) Fon toplam değerinin en az %80’ini devamlı olarak takip edilen endeksi takip eden ve yabancı borsalarda işlem gören borsa yatırım fonlarının katılma paylarına,

c) Takip edilen endeks kapsamında yatırım yapılması zorunlu olmayan varlıklar yatırım yapmak suretiyle endeksi takip etmesi mümkündür.

Kimler Borsa Yatırım Fonu Kurabilir?

BYF kurucuları Tebliğ ile belirlenmiştir. Buna göre: Bankalar

  • Aracı Kurumlar
  • Sigorta Şirketleri
  • Kanunlarında Engel Bulunmayan Emekli ve Yardım Sandıkları
  • Sosyal Sigortalar Kanunu’un Geçici 20. Maddesi uyarınca Kurulmuş Olan Sandıklar borsa yatırım fonu kurucusu olabilir.

Kimler Borsa Yatırım Fonlarına Yatırım Yapabilir?

Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda işlem yapmaya yetkisine sahip her aracı kurum ve bankada yatırım hesabı bulunan herkes borsa yatırım fonlarında işlem yapabilir.

Borsa Yatırım Fonları Nereden Alınır/Satılır?

Borsa yatırım fonları, aracı kurumlar ve bankalar üzerinden alınıp satılabilir.

Borsa Yatırım Fonları İlk Ne Zaman Ortaya Çıktı?

Borsa yatırım fonları ilk olarak, endekslere yatırım yapmanın bir alternatifi olarak kurumsal yatırımcılar için tasarlanmıştır ancak daha sonra bireysel yatırımcılar için de popüler bir yatırım aracı haline gelmiştir.

1973 yılında Wells Fargo ve American National Bank, endekse dayalı yatırım fonlarını başlattı. Ardından ünlü finans uzmanı John Bogle tarafından 31 Aralık 1975 yılında ilk halka açık endeks borsa yatırım fonu da piyasalarda işlem görmeye başladı. Bu fon henüz şu anda da Vanguard 500 Endeks Borsa Yatırım Fonu olarak borsalarda işlem görmektedir.

Borsa Yatırım Fonu (ETF) olarak ilk girişim 1993 yılında SPDR S&P 500 ETF (SPY) adıyla kurulmuştur. Bu ETF, dünyanın en büyük ve en eski fonudur.

Ardından Barclays 1996 yılında, Vanguard ise 2001 yılında yeni borsa yatırım fonları oluşturulmaya ve yatırımcılara sunmaya başladı. Böylece ETF piyasaları ABD’de ve tüm dünyada büyüyerek devam etti.

Statista verilerine göre şu anda küresel anlamda yönetilen tüm borsa yatırım fonlarının toplam portföy değeri 10 milyar dolardır. Toplam borsa yatırım fonu sayısı ise 8.552 adettir.

Türkiye’de Borsa Yatırım Fonları Ne Zaman İşlem Görmeye Başlamıştır?

Kurul kaydına alınan borsa yatırım fonları katılma belgeleri Borsa İstanbul bünyesindeki Fon Pazarı’nda 14 Ocak 2005 tarihinden itibaren işlem görmeye başlamıştır.

Borsa İstanbul, Pay Piyasasındaki borsa yatırım fonları aracılığıyla yatırımcılarına endekse dayalı yatırım yapmanın yanı sıra altın ve gümüş gibi kıymetlere de yatırım yapma imkanı sağlamaktadır.

Ülkemizde Kaç Farklı Borsa Yatırım Fonu İşlem Görmektedir?

Ülkemizde şu anda 15 farklı borsa yatırım fonu işlem görmektedir. Bu fonların toplam değeri şu an itibariyle 14 milyar TL’dir. Bu borsa yatırım fonları:

  1. QNB FINANS PORTFÖY DOW JONES İSTANBUL 20 HISSE SENEDI YOĞUN BYF
  2. QNB FINANS PORTFÖY ALTIN KATILIM BYF
  3. QNB FINANS PORTFÖY GÜMÜŞ KATILIM BYF
  4. QNB FINANS PORTFÖY AMERIKAN DOLARI YABANCI BYF
  5. ZİRAAT PORTFÖY BIST 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  6. ZİRAAT PORTFÖY BİST 30 EŞİT AĞIRLIKLI ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  7. ZİRAAT PORTFÖY BIST LİKİT BANKA ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  8. ZİRAAT PORTFÖY BİST 50-30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  9. ZİRAAT PORTFÖY ALTIN KATILIM BYF
  10. ZİRAAT PORTFÖY KATILIM 30 EŞİT AĞIRLIKLI ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  11. ZİRAAT PORTFÖY KATILIM 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  12. ZİRAAT PORTFÖY BIST BANKA DIŞI LİKİT 10 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  13. ZİRAAT PORTFÖY YILDIZ PAZAR TEKNOLOJİ VE İLETİŞİM 10 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  14. ZİRAAT PORTFÖY RİSK EŞİT BANKA DIŞI 20 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF
  15. ZİRAAT PORTFÖY YILDIZ PAZAR LİKİT TEMETTÜ ENDEKSİ HİSSE SENEDİ YOĞUN BYF

Borsa Yatırım Fonunun Yatırım Fonlarından Farkları Nelerdir?

Borsa yatırım fonlarının en temel özelliği, bu fonların piyasalarda hisse senedi gibi işlem görebilmesidir. Bunun sonucu olarak da, yatırımcı belirli periyotlarda açıklanan borsa yatırım fonu fiyatı üzerinden katılma payı alımı veya satımı gerçekleştirebilmektedir.

Yatırım Fonlarından farklı olarak; BYF’lerin katılma payları, gün boyunca Borsa İstanbul A.Ş.’de fon toplam değeri üzerinden hesaplanan piyasa fiyatıyla işlem görür.

Yatırım Fonları gibi BYF’lerde yatırımcıların; hisse senetlerine, bonolara, diğer varlıklara veya bu yatırımların bir kombinasyonuna yatırım yapmasını sağlayan Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylı tüzel kişiliği olmayan mal varlıklarıdır.

BYF’lerde pasif yönetim olduğundan yönetim masrafları önemli ölçüde düşük maliyetler olarak yatırımcılara yansımaktadır. Borsa yatırım fonlarının yönetim ücreti, yatırım fonuna oranla daha düşüktür.

Örneğin hisse senedi fonlarının yıllık yönetim ücreti ortalama %3,65 gibi bir oranken, borsa yatırım fonlarının yönetim ücreti %0,25 – %0,47 civarındadır.

Borsa Yatırım Fonlarının Avantajları Nelerdir?

  • Hisse senedi gibi işlem görmektedirler. Böylece gün içinde alım satım yapılabilir. Takası (T+2) hisse senedi işlemleri gibi gerçekleşir.
  • Küçük miktarlarla yatırım yapma imkanı vardır.
  • Yatırım fonlarına kıyasla daha düşük yönetim ücretleri vardır.
  • Tek bir borsa yatırım fonunu alarak birden çok varlığa yatırım yapabilirsiniz.
  • İşlem özellikleri açısından, piyasa emri, stop emir, limitli emir, aktif fiyattan açığa satış emri BYF işlemlerinde kullanılabilmektedir.
  • Yatırımcılar, BIST seans saatleri içerisinde 15 saniyede bir gösterge niteliğinde açıklanan fiyatları ile borsa yatırım fonlarının performanslarını sürekli olarak izleyebilirler.

Borsa Yatırım Fonlarının Dezavantajları Nelerdir?

  • Borsa yatırım fonlarının yıllık yönetim ücretleri düşük olsa da hisse senedi gibi alınıp satılabildiğinden her işlemde komisyon ödemesi mevcuttur.
  • Bazı borsa yatırım fonlarında düşük hacim olduğundan bazen istediğiniz miktarda alım satım yapma zorluğu olabilir. Dolayısıyla da likiditesi düşük kalır.
  • Borsa yatırım fonlarının, yatırım fonları gibi farklı varlık çeşitlendirmesi olmadığından bağlı olduğu endeksin performansı düşüş eğilimde olduğunda ciddi riskler yaşanmaktadır.

Borsa Yatırım Fonlarında Vergilendirme Var mı?

Ülkemizde borsa yatırım fonlarında vergilendirme durumu, fonun baz aldığı varlığın türüne göre değişmektedir. Hisse senedine dayalı borsa yatırım fonlarında fon katılma payı alım satım kazancı %0; dövize odaklı gibi borsa yatırım fonlarında alım satım kazancı %10 stopaj olarak belirlenmiştir. Ayrıca ülkemizde 23.12.2020-31.03.2022 tarihleri arasında iktisap edilen yatırım fonlarından elde edilen kazançlar için tüm fonlarda (eurobond, değişken, karma, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanlarında döviz ifadesi geçen yatırım fonları hariç) yüzde sıfır oranında stopaja tabi.

Borsa Yatırım Fonlarında Kredili İşlem ve Açığa Satış Yapılabilir mi?

Evet. Borsa yatırım fonları kredili işlem ve açığa satışa konu edilebilir.

 

İçeriğin PDF versiyonuna ulaşmak için tıklayınız. 

 

Borsa Yatırım Fonları Hakkında Bilgilendirici Video ve Podcast Linkleri

 

Daha fazlası için: etfgundem.com

Giriş Yap

ETF GÜNDEM ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!